Medicijnen bij diabetes

Er zijn bijvoorbeeld medicijnen die het lichaam weer beter laten reageren op insuline. Ook zijn er medicijnen die zorgen dat de lever minder suiker (glucose) aanmaakt. Sinds een paar jaar zijn er ook middelen die via de darmen of nieren invloed hebben op de bloedsuiker.

Soorten medicijnen

Hieronder zetten we de stofnamen van de soorten medicijnen op een rij. Let op: Dit zijn dus geen merknamen. Wil je weten welke stof er in jouw medicijn zit? Kijk in de bijsluiter of bekijk het medicijn op apotheek.nl.

Metformine

Bijvoorbeeld 'gewone' metformine of metformine met vertraagde afgifte. Metformine zorgt dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt en dat de lichaamscellen gevoeliger worden voor insuline. Het heeft ook een goede invloed op de bloedvaten.

Mogelijke bijwerkingen zijn: misselijkheid, braken, diarree, buikpijn en verlies van eetlust. Dit hangt wel af van de dosis. Ook lijkt het zo te zijn dat metformine met vertraagde afgifte minder maag-darm klachten geeft dan de 'gewone' metformine. Er lijkt bovendien een relatie te zijn tussen langdurig gebruik van metformine en vitamine B12-tekort. Lees meer over de werking van metformine en de verschillende handelsnamen die hiervoor gebruikt worden.

Bij aanhoudend braken, diarree of overgeven is er een risico op uitdroging. Dan is het verstandig om tijdelijk te stoppen met metformine en een arts te raadplegen, vanwege het risico op lactaatacidose (een zeldzame bijwerking). Dit geldt met name voor mensen met een verminderde nierfunctie.

Sulfonylureumderivaten

Bijvoorbeeld tolbutamide, gliclazide, glimepiride en glibenclamide. Deze middelen zorgen dat de alvleesklier insuline afgeeft. Daardoor kunnen de lichaamscellen meer glucose uit het bloed halen en daalt de bloedsuiker. Een nadeel is een risico op een te lage bloedsuiker, ook wel hypo genoemd. Vooral bij gebruik van glibenclamide.

Thiazolidinedionen

Bijvoorbeeld pioglitazon. Dit middel maakt de lichaamscellen gevoeliger voor insuline, zodat de bloedsuiker beter kan worden opgenomen. In verband met een verhoogd risico op blaaskanker, botbreuken en hartfalen wordt dit middel niet meer geadviseerd in de huisartsen richtlijn (NHG).

Meglitiniden

Bijvoorbeeld repaglinide. Dit middel zorgt dat de alvleesklier insuline afgeeft. Het werkt heel kort en snel, dus precies voor de duur van een maaltijd. Dit middel wordt soms voorgeschreven.

DPP-4-remmers en GLP-1-agonisten

Bijvoorbeeld de DPP-4-remmers: linagliptine, sitagliptine, vildagliptine, saxagliptin en GLP-1-agonisten: exenatide, dulaglutide, liraglutide, lixisenatide en semaglutide. De DPP-4- remmers in tabletvorm remmen de afbraak van hormonen (o.a. GLP-1) die de darmen aanmaken in reactie op eten. Die hormonen geven na het eten een seintje aan de alvleesklier dat er meer insuline moet komen om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Tegelijkertijd zorgen ze dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt.

De GLP-1 agonisten worden ingespoten als injectie in het onderhuids vetweefsel, dagelijks of wekelijks. Deze medicijnen kunnen in het begin misselijkheidsklachten veroorzaken, afhankelijk van de hoogte van de dosering. Vaak gaan deze klachten voorbij. De GLP-1 agonisten worden pas vergoed bij een BMI hoger dan 30 kg/m2.

SGLT2-remmers

In Nederland zijn vier SGLT2-remmers op de markt: canagliflozine, dapagliflozine, empagliflozine en ertugliflozine. Deze medicijnen verlagen de bloedsuiker via werking op de nieren. Daardoor wordt glucose via de urine uitgescheiden. Ze zorgen daarnaast voor een afname in hart- en vaatproblemen. Ook lijken ze eiwitverlies via de urine tegen te gaan. De medicijnen kunnen bijwerkingen geven zoals genitale infecties en heel soms ketoacidose. Wees voorzichtig bij gebruik van deze middelen in combinatie met een koolhydraat beperkt dieet.

Wees ook voorzichtig bij een verhoogd risico op amputatie, zoals bij perifere vaatziekte of neuropathie. Routinematige voetzorg en voldoende vochtinname is dan erg belangrijk. De behandeling kan het beste gestaakt worden bij complicaties aan benen of voeten. Voorbeelden zijn een huidzweer, infectie, osteomyelitis of gangreen.

Als er sprake is van (risico op) uitdroging, zoals bij aanhoudend braken, diarree of overgeven, is het verstandig om de SGLT-2 remmers tijdelijk te staken en contact op te nemen met de voorschrijvend arts. Deze middelen kunnen de uitdroging namelijk verergeren. Dit geldt vooral voor mensen met een verminderde nierfunctie.

Combinatiepillen

Sommige pillen zijn een combinatie van metformine en een ander geneesmiddel. Bijvoorbeeld: metformine/sitagliptine, metformine/vildagliptine, metformine/linagliptine, metformine/dapagliflozine, metformine/empagliflozine en metformine/ertugliflozine. 

Andere medicijnen bij diabetes type 2

Naast bloedsuikerverlagende medicijnen slikken veel mensen met diabetes ook middelen voor hun bloeddruk en cholesterol, zoals atorvastatine en simvastatine.

Naast medicijnen ook gezond eten en genoeg bewegen 

Gezond eten, meer bewegen, goed slapen en voldoende ontspannen is minimaal net zo belangrijk als het gebruik van de juiste medicatie. Overleg hierover met de huisarts, praktijkondersteuner of diabetesverpleegkundige. Een gezonde leefstijl kan ervoor zorgen dat je minder medicijnen of helemaal geen medicijnen meer nodig hebt.