Hoe zit het met zoetstoffen?

Wat zijn zoetstoffen?

Fabrikanten gebruiken zoetstoffen als een vervanger van suiker. Bijvoorbeeld in frisdrank, vruchtensap en zuivelproducten als yoghurt. Zoetstoffen geven net als suiker een zoete smaak, maar bevatten minder tot geen calorieën. Er bestaan meer dan 15 goedgekeurde zoetstoffen.

Welke soorten zoetstoffen zijn er?

Sommige zoetstoffen worden in de fabriek gemaakt. Deze zoetstoffen worden kunstmatige zoetstoffen genoemd. Andere zoetstoffen komen in de natuur voor. Deze worden natuurlijke zoetstoffen genoemd.

Je kunt zoetstoffen ook op een andere manier van elkaar onderscheiden, namelijk door te kijken of het gaat om intensieve zoetstoffen of polyolen.

Intensieve zoetstoffen

Intensieve zoetstoffen zijn vele malen zoeter dan suiker, maar leveren geen of nauwelijks energie (kilocalorieën/kcal), omdat fabrikanten er weinig van nodig hebben om het product een zoete smaak te geven. Voorbeelden van intensieve zoetstoffen zijn acesulfaam-K, cyclamaat, saccharine, stevia en aspartaam. Je vindt ze vaak in light-producten zoals light-frisdrank.

Polyolen

Polyolen, worden ook wel extensieve zoetstoffen genoemd. Ze zijn half zo zoet tot even zoet als suiker. Polyolen worden minder goed opgenomen in de dunne darm. Daarom leveren ze minder energie als suiker: zo’n 2,4 kcal per gram polyolen. Terwijl suiker 4 kcal per gram levert. Erytritol (E968) levert zelfs helemaal geen energie. Andere voorbeelden van extensieve zoetstoffen zijn xylitol, sorbitol, isomalt en mannitol. Je vindt ze in producten als snoep, drop en kauwgom.

Zijn zoetstoffen veilig?

Alle zoetstoffen die in ons eten en drinken worden verwerkt, hebben een E-nummer. Dit betekent dat de stoffen door de European Food and Safety Authority (EFSA) zijn gecontroleerd en dat het gebruik ervan veilig is.

Wat zijn E-nummers?

Pas als zeker is dat een zoetstof niet schadelijk is voor je gezondheid en je er niet te veel van binnen kunt krijgen, krijgt een stof een E-nummer toegewezen. Niet alleen zoetstoffen hebben een E-nummer, maar ook stoffen als vitamine C (E 300), karamel (E 150) en azijnzuur (E 260). In totaal zijn er ongeveer 350 stoffen, ook wel voedseladditieven genoemd, met een E-nummer.

Welke zoetstoffen zijn er en welk E-nummer hebben ze?

Wat is aspartaam?

Aspartaam is een intensieve zoetstof die ongeveer 200 keer zoeter is dan suiker. Aspartaam heeft E-nummer E 951 en levert nauwelijks kilocalorieën. De zoetstof wordt in een fabriek gemaakt, daarom wordt aspartaam ook wel een kunstmatige zoetstof genoemd. Aspartaam vind je vooral in (light-) dranken en snoep, maar ook in ontbijtgranen, soep en zuivelproducten.

Waarom is er veel discussie over de veiligheid van zoetstoffen?

Ondanks het feit dat zoetstoffen veilig zijn bevonden door de EFSA is er veel discussie over de veiligheid ervan. Dit komt doordat er verhalen in de omloop zijn die gebaseerd zijn op verkeerde conclusies en onzorgvuldige onderzoeken. Dit kunnen conclusies en onderzoeken zijn die zijn gepubliceerd op (commerciële) websites die niet onafhankelijk zijn.

Daarbij is het ook zo dat het aanhalen van een onderzoek informatie niet per definitie betrouwbaar maakt. De schrijver kan doen aan het zogenoemde ‘cherry picking’. Dit houdt in dat de schrijver alleen onderzoeken aanhaalt die zijn theorie onderbouwen. Eventuele tegenstrijdige onderzoeken worden dan buiten beschouwing gelaten.

Wat doen zoetstoffen met je lichaam?

Er wordt veel onderzoek gedaan naar het effect van zoetstoffen op de stofwisseling. Onderzoeken waarin mensen die producten met zoetstoffen gebruiken worden vergeleken met mensen die dat niet doen.

De uitkomsten van dit soort onderzoeken spreken elkaar tegen. Uit het ene onderzoek komt naar voren dat zoetstoffen de kans op overgewicht zouden vergroten, uit andere weer niet. De uitkomsten van dit soort onderzoeken verschillen dus nogal eens.

Soms toont een onderzoek aan dat mensen die zoetstoffen binnenkrijgen, zwaarder zijn dan mensen die dat niet doen. Maar dat betekent nog niet dat zoetstoffen overgewicht veroorzaken. Het zou namelijk ook kunnen dat mensen met overgewicht zoetstoffen gebruiken omdat ze op hun gewicht willen letten. Of dat ze andere leefgewoonten hebben die ervoor zorgen dat ze zwaarder worden.

Het meest overtuigende bewijs komt voort uit onderzoeken waarin mensen een tijdje bewust producten met zoetstoffen toegediend krijgen en een andere groep een tijdje producten met suiker. Uit de gezamenlijke resultaten van dit soort onderzoeken blijkt dat mensen die producten met zoetstoffen krijgen, minder calorieën binnenkrijgen dan wanneer mensen producten met suiker eten en drinken. Ook als ze zelf kunnen bepalen wat ze verder eten.

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar hoe zoetstoffen werken in ons lichaam, bijvoorbeeld of ze invloed hebben op de darmbacteriën. We weten dus nog niet alles.

VU-hoogleraar Jaap Seidell zegt hierover het volgende: “Hoewel zoetstoffen veilig zijn bevonden en kunnen helpen minder suiker te consumeren, ben ik geen groot voorstander van een ruim gebruik van zoetstoffen. Nog lang niet alles is bekend. Zo bleken er recent ongunstige effecten van zoetstoffen op darmbacteriën. Zoetstoffen zitten daarnaast vooral in voedingsmiddelen die minder gezond zijn, zoals frisdrank. We kunnen beter wennen aan een minder zoete smaak.”

Is stevia natuurlijker dan andere zoetstoffen?

Stevia staat bekend als natuurlijke zoetstof. Hoewel de naam betrekking heeft op de plant, gaat het in werkelijkheid om een plantextract, ook wel stevioglucosiden genoemd. De blaadjes van de plant mogen namelijk niet letterlijk in ons eten en drinken worden verwerkt.

Omdat het dus gaat om een extract, is stevia net zo kunstmatig als andere zoetstoffen. Fabrikanten spelen echter in op het positieve imago van stevia als natuurlijke stof, maar dit is dus niet terecht. Het is wel zo dat stevia, net als andere zoetstoffen, veilig is in gebruik tot de maximale hoeveelheid. > Lees meer over stevia. 

Zijn zoetstoffen slecht voor je tanden?

In tegenstelling tot suiker kunnen zoetstoffen niet omgezet worden in zuren. Deze zuren kunnen zorgen voor tandbederf. Dat zoetstoffen niet door mondbacteriën kunnen worden omgezet in zuren, betekent echter niet dat light-frisdrank geen effect kan hebben op je gebit. Ook light-dranken kunnen zuren bevatten die tandbederf kunnen veroorzaken.