Wat doet diabetes met je hersenen?
Ons brein werkt op glucose. Het reageert dan ook direct op lage of hoge bloedsuikers. Hoe erg is dat eigenlijk, en wat doet diabetes type 1 met je hersenen op de langere termijn?
Zweten, trillen, maar ook een slechte concentratie, sufheid en verwardheid: een hypo hakt er flink in. Tot voor kort werd dan ook gedacht dat wie vaak een lage bloedsuikerspiegel heeft, daar op de lange duur schade door oploopt.
Het goede nieuws: we weten nu dat hypo’s minder erg zijn dan gedacht. Meestal dan, en bij de meeste mensen. Het minder goede nieuws is dat hypers, dus hoge bloedsuikers, juist wel erger zijn dan gedacht. En ook weer niet altijd bij iedereen. We zetten op een rij wat we nu weten.
Kinderen last van diabetes
Onderzoek laat zien dat kinderen met diabetes type 1 gemiddeld iets achterblijven ten opzichte van leeftijdsgenoten. Ze komen bijvoorbeeld iets minder sterk uit hun woorden, zijn sneller afgeleid en moeten langer nadenken. Onderzoekers vermoeden dat zowel hypo’s als hypers invloed hebben op de ontwikkeling van de hersenen bij jonge kinderen.
Maar verschillende onderzoeken spreken elkaar tegen. Ook is het maar de vraag waar de schoolprestaties onder lijden. Zijn het echt de hersenen? Of is het alle dagen omgaan met diabetes, wat extra lastig is voor kinderen?
Hersenen leren van hypo
De acute problemen bij een milde hypo gaan weg als je wat suiker eet. Ernstige hypo’s, waarbij hulp van een omstander nodig is, hoeven ook geen schade op te leveren. Slechts in zeldzame gevallen leiden ernstige, lange hypo’s tot blijvende hersenbeschadiging. Want het mooie is dat je hersenen je hiertegen beschermen, zagen onderzoekers van het Radboudumc.
Hersenen hebben constant glucose nodig als brandstof. Maar tijdens een hypo is er een tekort aan glucose. Uit het onderzoek bleek dat de hersenen van mensen met diabetes zichzelf tijdens een milde hypo aan de gang houden met een noodbrandstof: melkzuur. De onderzoekers denken dat het brein leert van eerdere hypo’s en zich aanpast, waardoor het zich beschermt tegen een ernstige hypo.
Hypers veranderen hersenen
Veel complicaties van diabetes hebben te maken met de kleine bloedvaten. Die lijden onder jarenlange hoge bloedsuikers, en zo ook de bloedvaten in de hersenen. Dat maakt dat mensen met diabetes op hogere leeftijd soms trager denken dan ze gewend waren. Of dat ze minder snel kunnen schakelen tussen verschillende taken.
Ook het hersenvolume kan iets afnemen, volgens MRI-scans. Onderzoekers van het VUmc zagen een verminderde hoeveelheid zogeheten grijze en witte stof, de weefsels van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor informatieverwerking en -overdracht.
Hoger risico op dementie
Nog een vervelende bijkomstigheid op latere leeftijd is dementie. Dat komt vaker voor bij oudere mensen met diabetes type 1 dan normaal. Onderzoekers denken dat dit te maken heeft met zowel hoge als lage bloedsuikers. Het gebied in onze hersenen dat ervoor zorgt dat we dingen onthouden, de hippocampus, is supergevoelig voor glucose en kan weinig hebben. Dat betekent mogelijk beschadiging bij een lage bloedsuiker maar ook bij een te hoge.
Depressie ligt op de loer
De alledaagse zorgen om diabetes zouden ieder mens wel eens te veel worden. Ze spelen ongetwijfeld een rol bij de dubbele kans op depressie van mensen met diabetes type 1. Maar ook hypers saboteren je stemming, denken onderzoekers. Hoge bloedsuikers hebben mogelijk invloed op de hormonen noradrenaline en serotonine, het ‘gelukshormoon’.
Hoe erg is het allemaal?
Niemand zit te wachten op veranderingen in zijn hersenen, en de gevolgen zijn gewoon vervelend. Maar gelukkig hoef je van veranderingen in je hersenen niet altijd wat te merken. Ook komt het niet zo heel vaak voor.
Het enige wat je zelf kunt doen, is je bloedsuiker zo goed mogelijk in de gaten houden. En letten op je algemene conditie, zoals voor iedereen geldt, met of zonder diabetes.
