Wat is suiker?

Soorten suiker

Er zijn twee soorten suiker: monosacchariden en disachariden. Fructose, glucose en galactose zijn vormen van monosacchariden. Sacharose, lactose, maltose en trehalose zijn de meest bekende disachariden.

Meer lezen: Welke soorten suiker zijn er?

Andere namen voor suiker

Op de verpakking van een product zul je de termen monosacchariden en disachariden niet snel tegen komen. Er zijn namelijk nog meer dan 50 andere namen voor suiker. Waar de ene fabrikant suiker vermeldt als dextrose, melasse of turbinado doet de andere fabrikant dat met isoglucose of gula djawa.

Ook ahornsiroop, dadelstroop en glucosesiroop zijn vormen van suiker. Over het algemeen kun je ervan uitgaan dat alles dat op -ose of -siroop/-stroop eindigt een vorm van suiker is.

Meer lezen: Hoe kun je suiker herkennen?

Productie van suiker

Kristalsuiker komt uit de wortel van suikerbieten. Rietsuiker is afkomstig uit het sap van de stengel van suikerriet. Het zijn allebei vormen van geraffineerde suiker. Raffinage is het industrieel zuiveren van een chemische stof. Fabrikanten passen het raffinageproces toe op suiker.

Omdat rietsuiker korter wordt gecentrifugeerd dan kristalsuiker, blijft er een beetje bruine siroop achter. Hierdoor is rietsuiker vaak wat donkerder van kleur dan kristalsuiker.

Suikerriet wordt voornamelijk verbouwd in Brazilië, India en China. De productie van suikerbieten vindt onder andere plaats in Nederland, maar Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten zijn de grootste producenten.

Leestip: Wat is geraffineerde suiker?

Functies van suiker

Suiker is lekker zoet en daarom zijn veel mensen er dol op. Fabrikanten voegen het dus maar wat graag toe aan hun producten. Maar naast dat suiker een smaakmaker is, heeft het meer functies:

• Zoetstof
• Vulmiddel
• Conserveermiddel
• Gelvormer
• Structuurmiddel
• Stabilisator
• Kleurmiddel

Wanneer je koekjes bakt heb je de suiker niet alleen nodig voor een zoete smaak, maar ook om een goede structuur te geven. Fabrikanten van jam gebruiken suiker om hun product te conserveren. Met een hoge concentratie suiker is het mogelijk om een milieu te creëren dat zeer ongunstig is voor bacteriën.

Suiker in je lichaam

Suiker bestaat uit glucose en fructose. Je lever verwerkt de fructose en glucose wordt opgenomen in je bloed. Het hormoon insuline zorgt ervoor dat de glucose in je weefsels terecht komt als energie voor je lichaam.

Meer lezen over het effect van suiker op je lichaam?

• Wat doet suiker met je darmen?
• Wat doet suiker met je tanden?
• Wat doet suiker met je lever?
• Wat doet suiker met je spieren?

Suiker en je gezondheid

Suiker is niet per definitie slecht voor je lichaam, want je hebt energie nodig om te kunnen denken en bewegen. Krijg je te veel suiker binnen, dan kan dit wel slecht zijn voor je lichaam. Zo kan te veel suiker leiden tot overgewicht waardoor je een verhoogd risico hebt op diabetes type 2. Ook kan te veel suiker zorgen voor tandbederf, darmproblemen en vermoeidheid.

Met name overgewicht en diabetes type 2 zorgen voor veel problemen in Nederland. De helft van de volwassenen in ons land heeft overgewicht en meer dan een miljoen mensen hebben diabetes type 2. Het zijn problemen die voor een belangrijk deel worden veroorzaakt door de ongezonde omgeving waarin we leven. Een groot deel van de producten in de supermarkt is ongezond en bevat veel suiker. Op straat worden we continu verleid door fastfoodrestaurants.

Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van suiker op de gezondheid. Wat we nu weten is dat het drinken van suikerhoudende dranken als frisdrank en vruchtensap de kans op overgewicht vergroot. Er is overtuigend bewijs dat het nemen van dranken met toegevoegde suiker het risico op diabetes type 2 verhoogt.

Lees meer: Wat doet frisdrank met je lichaam?

Hoeveel suiker mag je per dag?

Om gezondheidsklachten door suiker te voorkomen heeft de Wereldgezondheidsorganisatie een suikeradvies uitgebracht. Een volwassen vrouw mag per dag 50 gram aan vrije suikers binnen krijgen. Een volwassen man mag iets meer: 60 gram.

Let op: dit advies geldt voor vrije suikers. Dit zijn alle toegevoegde suikers plus de suikers uit honing, siropen, vruchtensappen en vruchtenconcentraat. Er is geen advies voor van nature aanwezige suikers in onder andere fruit en groente, omdat deze producten passen binnen een gezond voedingspatroon.

Suiker en verslaving

Veel mensen denken dat suiker verslavend is. Die gedachte is niet zo vreemd, want suiker activeert net als drugs het beloningscentrum in je hersenen. Hierdoor ontstaat al gauw de behoefte aan nog meer suiker.

Toch kunnen we van een verslaving aan de stof suiker niet spreken. Want waar je bij het afkicken van drugs of -alcoholverslaving onthoudingsverschijnselen kunt krijgen, is dit bij suiker niet het geval. Daarnaast hebt je van suiker niet steeds meer nodig om hetzelfde fijne gevoel te ervaren.

Meer lezen: Wat doet suiker met je hersenen?

Suikeradvies

Suiker is geen gif en niet per definitie slecht voor je. Te veel suiker kan dit echter wel zijn. Daarom is ons advies om niet te veel producten met toegevoegd suiker te eten. Kies bijvoorbeeld voor water, thee of koffie (uiteraard zonder suiker) in plaats van frisdrank of vruchtensap.

Haal daarnaast je energie uit de van nature aanwezige suikers in groente, fruit en melkproducten in plaats van koek of snoep en andere producten die niet in de Schijf van Vijf staan.

Minderen met toegevoegde suikers

Suiker minderen is echter niet zo makkelijk. Het eten van zoetigheid geeft ons een goed gevoel. Om je te helpen hebben we een aantal interessante artikelen met handige tips voor je geschreven:

• Hoe kun je suiker vervangen?
• Hoe kun je minder suiker eten?
• Hoe ontsuiker je de keuken?

Feiten en fabels over suiker

Er wordt dagelijks veel gezegd en geschreven over suiker. Wat is waar en wat niet? Een aantal feiten en fabels over suiker op een rij.

‘Het is beter om helemaal geen suiker te eten’

Fabel. Je lichaam kan niet zonder suiker. Je hebt glucose nodig om te kunnen denken en bewegen. Voedingsmiddelen die je nodig hebt voor een gezond eetpatroon, zoals fruit, zuivel en diverse groenten, bevatten suiker. Je lichaam heeft al voldoende aan de suikers die het uit deze producten haalt. Suiker is dus niet per definitie slecht voor je, maar het is wel aan te raden om goed te letten op de inname van vrije suikers.

‘Suiker uit fruit is gezonder dan kristalsuiker’

Fabel. Er bestaan geen gezonde en ongezonde suikers. Of je nu een appel eet of een glas cola drinkt: je lichaam maakt geen onderscheid tussen toegevoegde suikers of suikers die van nature in voedingsmiddelen aanwezig zijn. Wel is een stuk fruit vanzelfsprekend een gezondere keuze dan een glas frisdrank. Dit komt door de andere voedingstoffen die in fruit zitten, zoals vezels, vitaminen en mineralen.

‘Een glas appelsap bevat meer dan 6 suikerklontjes’

Feit. Een glas appelsap van 250 ml bevat doorgaans ongeveer 6 suikerklontjes. Dit is meer dan 20 gram suiker. Schrik niet: in een glas appelsap zit ongeveer evenveel suiker als in een glas cola of sinas. En suiker zit nog in veel meer producten waarvan we het niet verwachten. Door deze verborgen suikers krijgen we al gauw meer suiker binnen dan goed voor ons is.

‘Suiker bevat meer energie dan andere koolhydraten’

Fabel. Er zijn verschillende soorten koolhydraten, maar ze zijn allemaal goed voor 4 kilocalorieën (kcal) per gram. Ter vergelijking: 1 gram vet levert 9 kcal, 1 gram eiwitten levert 4 kcal en 1 gram alcohol 7 kcal. De energiebehoefte van volwassen mannen ligt rond de 2.500 kcal per dag. Volwassen vrouwen hebben gemiddeld 2.000 kcal per dag nodig.

‘Van suiker krijg je diabetes’

Fabel. Diabetes wordt ook wel suikerziekte genoemd, maar het is niet zo dat je van te veel suiker direct diabetes krijgt. Echter, veel suiker binnen krijgen kan leiden tot overgewicht. Mensen met overgewicht hebben een grotere kans op diabetes type 2.

‘Je kunt suiker gebruiken als conserveermiddel’

Feit. Een hoge concentratie van suiker is ongunstig voor bacteriën en andere micro-organismen die voedingsmiddelen kunnen bederven. Een goed voorbeeld van een door suiker geconserveerd product is jam. Jam wordt gekonfijt om de smaak en textuur te behouden. Omdat het suikergehalte zo hoog is, kunnen bacteriën niet overleven.

‘Stevia is een natuurlijke suiker’

Fabel. Stevia is geen suiker, maar een zoetstof die wordt gewonnen uit de bladeren van de steviaplant. In Zuid-Amerika wordt stevia al geruime tijd als zoetstof gebruikt. Stevia bevat geen calorieën, maar is wel 200 tot 300 keer zo zoet als suiker en wordt daarom een intensieve zoetstof genoemd. Sinds 2011 is de zoetstof goedgekeurd door de Europese Unie. Stevia wordt op voedingsetiketten aangeduid met E960.