Stamcellen

Prof. dr. Eelco de Koning (LUMC en Hubrecht Instituut): ‘Stamcellen zijn cellen die zich kunnen blijven delen. Stamcellen komen overal voor in ons lichaam. De bekendste zijn die uit het beenmerg: dit zijn cellen die voortdurend nieuwe bloedcellen maken. Andere stamcellen maken bijvoorbeeld continu nieuwe huidcellen die de dode cellen (huidschilfers) vervangen. Iedere stamcel heeft een eigen taak in het lichaam.’

Geen donoren meer nodig

‘Stamcellen zijn zo interessant omdat we vermoeden dat we sommige van deze cellen in het laboratorium kunnen laten veranderen in cellen die insuline maken. Denk je eens in hoe handig dat kan zijn voor diabetes type 1! Want stamcellen kunnen zich vermenigvuldigen tot grote aantallen. Als dat allemaal lukt, zouden we niet meer afhankelijk zijn van het beperkte aantal orgaandonoren.’

De wetenschappers doen nu vooral onderzoek met stamcellen in de afvoerbuisjes van de alvleesklier. Van deze cellen wordt aangenomen dat ze tot insulineproducerende cellen kunnen worden omgevormd. De cellen worden eerst uit de alvleesklier gehaald. Vervolgens wordt in het laboratorium onderzocht hoe ze het beste kunnen worden gekweekt voor het ideale resultaat: precies de juiste hoeveelheid insuline afgeven als reactie op een bepaalde hoeveelheid glucose (bloedsuiker).

Kleine stappen

Hoe lang duurt het nog voordat er nieuwe stamceltherapieën zijn? ‘Dat kan ik niet voorspellen. We moeten eerst heel veel kleine stappen zetten. Maar iedere stap is belangrijk en moet gebeuren om te komen tot betere therapieën.’

‘Als we eenmaal cellen hebben die insuline maken, kunnen we ze transplanteren, dus overplaatsen naar iemand met diabetes type 1. Zoals nu ook al gebeurt met de eilandjes van Langerhans van orgaandonoren.’

Het vervelende is nu nog dat het afweersysteem ook de nieuwe cellen blijft aanvallen. Daarom zijn onderzoekers ook bezig met:

• een soort verpakking voor de cellen, die hen na transplantatie beschermt tegen het afweersysteem
• manieren om het afweersysteem bij te sturen