Diabetes type 3c: na alvlees­klieront­steking, kanker of operatie

Een goed werkende alvleesklier, pancreas, is onmisbaar voor de bloedsuikerspiegel. Hij maakt insuline en glucagon aan, dat zijn twee hormonen waarmee het lichaam de bloedsuiker heel precies regelt.

Oorzaken van diabetes type 3c

De alvleesklier is een gevoelig orgaan, dat snel beschadigd raakt. Bijvoorbeeld door alvleesklierkanker, of door een tijdelijke of chronische ontsteking: pancreatitis. Door beschadiging werken de cellen die insuline maken niet meer goed, of ze verdwijnen zelfs. Je lichaam heeft insuline nodig om de bloedsuiker te regelen. De diabetes die je dan krijgt heet diabetes type 3c. 

Ook kan de alvleesklier door een operatie verwijderd zijn, helemaal of gedeeltelijk. Dan maakt de alvleesklier niet meer genoeg insuline, en heb je diabetes type 3c. Maar diabetes type 3c kan ook nog komen door andere dingen. Bijvoorbeeld door hemochromatose, ijzerstapelingsziekte. Dan zit er te veel ijzer in de alvleesklier.

Plotseling of geleidelijk diabetes type 3c

Diabetes type 3c kan heel plotseling ontstaan, bijvoorbeeld meteen nadat een deel van de alvleesklier is verwijderd bij een operatie. Maar het kan ook langzamer, geleidelijk gaan. Zoals na een alvleesklieronsteking. In het begin is de bloedsuiker soms maar een beetje hoger dan normaal. Vooral bij stress of als je ziek bent.

Na de alvleesklierbeschadiging kan het lang duren voordat je écht diabetes krijgt. Soms wel meer dan 10 jaar. Daardoor denken zorgverleners niet altijd meteen aan diabetes type 3c, en stellen ze een verkeerde diagnose. 

Niet genoeg glucagon

Bij diabetes type 3c kunnen ook de cellen die glucagon maken beschadigd zijn. Glucagon verhoogt de bloedsuiker als die te laag is. Daardoor kunnen mensen met diabetes type 3c last hebben van flinke hypo’s, te lage bloedsuiker. 

Je lichaam gebruikt insuline én glucagon om de bloedsuiker goed te houden, en stuurt die daarmee naar boven en beneden bij. Dus mensen met diabetes type 3c die te weinig insuline en glucagon maken, hebben veel moeite om zelf hun bloedsuiker stabiel te houden.

Problemen met spijsvertering

De alvleesklier is niet alleen belangrijk voor de bloedsuiker, maar ook voor de spijsvertering. Want de alvleesklier maakt verschillende spijsverteringssappen, om voedsel te verteren en maagzuur te ‘blussen’. Bij diabetes type 3c werkt dat vaak niet meer goed. 

Artsen kunnen onderzoeken of er iets aan de hand is met je spijsvertering. Het is dan belangrijk dat je daarvoor wordt behandeld. Want door spijsverteringsproblemen kun je bijvoorbeeld een tekort krijgen aan bepaalde (vet-oplosbare) vitaminen, zoals vitamine D. En een verstoorde spijsvertering heeft ook weer invloed op je bloedsuikerspiegel.

Symptomen van diabetes type 3c

De symptomen van diabetes type 3c kunnen lijken op die van diabetes type 1 en type 2, zoals veel plassen en dorst hebben. Verder komen ook deze symptomen voor:

• afvallen zonder duidelijke reden
• buikpijn
• moe zijn
• winderigheid
• diarree
• vettige of olieachtige ontlasting 
• hypo’s, te lage bloedsuiker, doordat de alvleesklier te weinig glucagon maakt
• te weinig vitamine A, D, E, K doordat je eten slecht verteert

Mensen met type 3c hebben geen antistoffen in het bloed die mensen met type 1 wel hebben. Dat is een van de manieren om het verschil te zien. Verder is ketoacidose bij mensen met diabetes type 3c naar verhouding zeldzaam. Ketoacidose is verzuring van het bloed.

Behandeling van diabetes type 3c

Mensen met diabetes type 3c krijgen een behandeling met insuline of tabletten, zoals metformine. Maar het is heel verschillend per persoon wat de beste behandeling is. Want het hangt ervan af hoeveel schade je alvleesklier heeft. Als de bloedsuiker een beetje hoger is dan normaal, begin je meestal eerst met metformine. Maar vaak is uiteindelijk behandeling met insuline nodig.

Ook is soms een extra behandeling nodig tegen problemen met de spijsvertering. Bijvoorbeeld met ‘pancreasenzym-preparaten’. Zo’n preparaat is een capsule die je inneemt aan het begin van de maaltijd, zodat voedingsstoffen uit het eten beter worden verteerd en opgenomen.

Kunstalvleesklier bij type 3c?

Er zijn apparaten in ontwikkeling die hopelijk het leven met diabetes type 3c makkelijker gaan maken. Zoals de kunstalvleesklier van Inreda. Dat apparaat stuurt automatisch de bloedsuikerspiegel bij met insuline én glucagon, dat kan dus een uitkomst zijn voor mensen met diabetes type 3c. 

Het apparaat moet dan eerst nog verder worden getest voor deze vorm van diabetes. Er is al een klein onderzoek gedaan door het Amsterdam UMC. De onderzoekers zagen bij mensen met type 3c dat de kunstalvleesklier voor hen veilig is en de bloedsuiker verbetert. De deelnemers hadden minder hypo’s ten opzichte van hun normale behandeling. Dit was wel maar een klein eerste onderzoek, maar een mooi opstapje naar een eventueel toekomstig groter onderzoek.

Hoe vaak komt diabetes type 3c voor?

Onderzoekers denken dat 5 tot 10 van de 100 mensen met diabetes eigenlijk diabetes type 3c hebben. Hoewel dit bij hen vaak wordt aangezien voor diabetes type 2. Dit is een schatting, want het precieze aantal is heel lastig te bepalen. Maar veel mensen krijgen dus een verkeerde diagnose. Dat is vervelend, want dan krijgen ze meestal niet de behandeling die ze nodig hebben. 

Mensen met diabetes type 3c hebben namelijk vaak sneller insuline nodig dan mensen met diabetes type 2. En hun bloedsuiker is meestal moeilijker te regelen. Zo kunnen ze (heftige) hypo’s hebben, doordat de alvleesklier niet genoeg glucagon aanmaakt. Het is dus belangrijk dat meer mensen en zorgverleners weten wat diabetes type 3c is.

Praat met je zorgverlener

Diabetes type 3c en problemen met je alvleesklier gaan samen. Herken je symptomen van diabetes en heb je problemen met je alvleesklier? Of heb je hier problemen mee gehad? Bespreek dit dan met je arts of verpleegkundige. Het kan helpen om dit artikel te laten zien aan je zorgverlener, omdat nog niet alle zorgverleners diabetes type 3c kennen.