Coeliakie en diabetes

Coeliakie (spreek uit als seu-li-a-kíe) heet ook wel glutenintolerantie en is een auto-immuunziekte. 

Bij deze auto-immuunziekte maakt het lichaam antistoffen aan na het eten van gluten. Deze antistoffen vallen lichaamseigen cellen aan. Dit veroorzaakt een ontstekingsreactie die zorgt voor een beschadiging van het slijmvlies in de dunne darm. Hierdoor kunnen je darmen minder goed voedingsstoffen opnemen, en daar kun je behoorlijk last van hebben. Denk aan klachten zoals buikpijn, diarree, overgeven, maar na langere tijd ook vermoeidheid, gewichtsverlies, depressie en andere symptomen. 

Verband tussen coeliakie en diabetes type 1

Coeliakie komt vaker voor bij mensen met diabetes type 1: vijf van de honderd mensen met diabetes type 1 hebben ook coeliakie. Dat komt omdat beide aandoeningen te maken hebben met het afweersysteem. Er is overigens geen volgorde, iemand kan eerst diabetes krijgen en daarna coeliakie, of andersom. Veel mensen lopen jarenlang ongemerkt met klachten rond.

Glutenvrij dieet

Gluten zijn een groep eiwitten die van nature voorkomen in bepaalde granen, zoals tarwe, rogge, gerst en spelt. Mensen die een glutenvrij dieet volgen mogen deze granen dus niet hebben. Dit kan erg lastig zijn, want in heel veel producten zijn granen verwerkt. Ook in producten waarvan je het niet verwacht, zoals chocoladepasta, snoepgoed, leverworst en bouillonblokjes.

Gelukkig zijn er speciale glutenvrije producten op de markt, zoals brood gemaakt met maïsmeel of rijstmeel. Het is goed om te weten dat glutenvrij brood vaak minder vezels bevat en juist meer koolhydraten dan gewoon brood. Ook heeft het een hogere glykemische index, je bloedsuiker zal er dus sneller van omhoog gaan. Om de glykemische lading te verlagen, kun je noten, zaden of pitten toevoegen.

Waar zitten gluten in?

• Tarwe (tarwemeel, tarwebloem, tarwemout, griesmeel)
• Rogge (roggemeel, roggebloem)
• Gerst (gort, gerstemoutbloem)
• Spelt
• Couscous
• Bulgur
• Khorasantarwe (Kamut)
• Zemelen, grutten
• Paneermeel
• Muesli, cruesli, cornflakes, brinta
• Deegwaren (pasta, macaroni, spaghetti, mie, vermicelli)

Waar zitten geen gluten in?

• Groenten
• Fruit
• Kaas
• Aardappelen
• Rijst
• Mais
• Gierst, teff
• Noten, zaden (bijv. quinoa), pitten
• Eieren
• Roomboter, olie
• Water, thee, Koffie
• Wijn, champagne, port, sherry
• Onbewerkt vlees en vis
• Aardappelzetmeel (bindmiddel)
• Agar-agar (bindmiddel)
• Maïszetmeel, Maïzena (bindmiddel)
• Pectine (bindmiddel)
• Rijstzetmeel (bindmiddel)
• Xanthaangom (E415) (bindmiddel) 

Twijfelgevallen

• Bewerkte producten zoals soep, vleeswaren, snoep en kant-en-klare sauzen bevatten bindmiddelen. In sommige bindmiddelen zitten gluten en in andere niet. Lees daarom altijd goed het etiket op de verpakking.
• Als er op de verpakking staat dat er plantaardige vezels of plantaardig eiwit inzit, kan dit afkomstig zijn van tarwe.
• Haver is van nature glutenvrij, maar wordt vaak verwerkt in fabrieken waar ook met gluten wordt gewerkt. Het is daarom af te raden om haver en havermout te gebruiken.
• Bier wordt gemaakt met mout, wat ontstaat uit tarwe of gerst. Tijdens het bereiden wordt een groot deel van de gluten afgebroken, maar een klein deel kan achterblijven in het bier. Normaal bier past daarom niet in een glutenvrij dieet. Er bestaat wel speciaal glutenvrij bier.

Naar de diëtist

Als je voor het eerst een glutenvrij dieet gaat volgen, doe dit dan onder begeleiding. Een diëtist kijkt of je voldoende voedingstoffen binnenkrijgt en adviseert over gezonde voeding die bij je past.

Meer informatie

Meer informatie vind je op de websites glutenvrij.nl (Nederlandse Coeliakie Vereniging) of cyberpoli.nl (Voor jongeren met een chronische ziekte). Een handige app is 'Glutenvrij Coeliakie' (Voor Android en iOS).

Recepten zonder gluten

Bekijk alle glutenvrije recepten